Το Καλέντζι είναι η έδρα του Δήμου Κατσανοχωρίων, και βρίσκεται στα νότια του νομού Ιωαννίνων. Η περιοχή κατοικήθηκε από την αρχαιότητα , όπως φαίνεται και από τα απομεινάρια του Κάστρου των ελληνιστικών χρόνων .
Σλάβοι, Αρβανίτες και Τούρκοι κατέκτησαν την περιοχή. Ο ανυπότακτος χαρακτήρας των κατοίκων, δημιουργούσε συνεχή προβλήματα (1821-1878-1880-1912) μέχρι την ποθητή λευτεριά (30 Νοεμβρίου 1912). Οι κάτοικοι συμμετείχαν σε όλους του αγώνες του έθνους, 1919 -1922 αλλά και 1940-1941 και 1945-1949, προσφέροντας και πληρώνοντας με βαρύτατο φόρο - αίμα - στο έθνος.
Ονομασία
Σε απόσταση 40’ λεπτών της ώρας έξω από το Καλέντζι και προς το ανατολικό του μέρος , σώζονται τα ερείπια ενός κάστρου. Το κάστρο αυτό ή το καστρί όπως το λένε σήμερα οι Καλεντζίτες , είναι εκείνο που , όπως λέει ο θρύλος , χάρισε το όνομά του στο Καλέντζι.
Οι εκδοχές είναι δυο :
Η πρώτη μας λέει ότι στο κάστρο ζούσε μια όμορφη βασιλοπούλα, η Εκάλη. Οι κάτοικοι του κάστρου είχαν ονομάσει και το χωριό του Εκάλη προς τιμή της βασιλοπούλας τους .Όταν το κάστρο έπεσε στα χεριά των Σλάβων το ονόμασαν Εκάληνζ. Όταν εξελληνίστηκε αργότερα η Σλαβική ονομασία το Εκάληνζ, έγινε Καλένζι.
Η δεύτερη εκδοχή μας λέει ότι το μικρό κάστρο στα τουρκικά λέγεται Καλαί- ντζικ και με το πέρασμα του χρόνου έμεινε στο χωριό το όνομα Καλλέντζι .Ίσως αυτή εκδοχή για το όνομα του χωριού να είναι και η πιο σωστή
Το κάστρο της Εκάλης
Για να περιγράψουμε το κάστρο της βασιλοπούλας Εκάλης, επιλέξαμε την ιστορία του γέροντα που περιγράφετε στο βιβλίο του Κώστα Ι. Φίλιου « Λαογραφική συλλογή από το Καλέντζι Ιωαννίνων » που εκδόθηκε το 1985
… Εδώ σε τούτον τον τόπο τα παλιά χρόνια ήταν ολόρθο σε πολυγωνικό σχέδιο ένα γιγαντένιο Κάστρο. Εδώ πέρναγε τους καλοκαιριάτικους μήνες η κόρη του βασιλιά μας Τόμαρου, η Εκάλη. Το παλατάκι της ήταν εκεί, (και με το δάκτυλο μας δείχνει ένα υψωματάκι) και πιο πέρα προς τα κάτω τα οικήματα των φρουρών της.
Νερό έπαιρναν από το ποτάμι κατεβαίνοντας από το μοναδικό μονοπάτι πούναι στο πίσω μέρος. Απέναντι , εκεί στη ράχη π’ ανεβαίνει μέχρι το Πάτερο, οι πατεράδες μας είχαν το χωριό τους που τόλεγαν , για χάρης της όμορφης βασιλοπούλας μας ΕΚΑΛΗ.… Τα χρόνια όμως πέρναγαν. Η βασιλοπούλου Εκάλη ζούσε τώρα μόνο στη θύμηση των κατοίκων του χωριού της και καινούργιοι αφεντάδες ήταν στο Κάστρο.Τότε ,πολλά χρόνια πάνε τώρα , βάρβαροι επιδρομείς κατεβαίνοντας από τα βόρεια μέρη , πάτησαν τον τόπο μας . οι κάτοικοι της Εκάλης κάποια αντίσταση θα ‘φεραν στους εχθρούς και εκείνοι γι’ αντίποινα χάλασαν πέρα για πέρα το χωριό.… Μία μέρα , συνέχισε ο καλός γέροντας , ευρήκα εκεί κάτω κάτι νομίσματα και μου έδειξε μερικά χάλκινα νομίσματα με την προτομή του Βασιλιά Πύρου και την επιγραφή «ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ» …
Το Καλέντζι από το Google Maps
